Setpoint gewicht

Misschien heb je er al wel eens van gehoord, misschien ook niet, maar er wordt steeds vaker gesproken over het setpoint gewicht. Maar wat is dat dan? 

Setpoint gewicht

Je setpoint gewicht is het gewicht waar jouw lichaam zich goed bij voelt. Het voor jou gezonde gewicht. Het gewicht waarbij jij op een adequate manier luistert en handelt naar je eigen fysieke behoeftes qua eten, drinken, bewegen, rusten en slapen. Het is ook een gewicht dat bij jou past qua lichaamsbouw en genetische aanleg. En het is een gewicht dat weliswaar met 5 tot 10 kilo kan schommelen, maar daarbinnen vrij stabiel is en blijft. 

Aan de hand van je groeicurve als kind, kun je al een beetje zien in welke range jouw setpoint gewicht zich zal bevinden. Was je als kind al zwaarder dan je klasgenootjes en zat je bijvoorbeeld op de plus 1 of 2 lijn qua gewicht, dan zal je setpoint gewicht dus waarschijnlijk ook hoger liggen dan dat zogezegde “gezonde” gewicht volgens de BMI. 

Voor veel vrouwen ligt hun setpoint gewicht overigens hoger dan ze zelf zouden willen. Omdat hun BMI aangeeft dat het om een “ongezond” gewicht gaat bijvoorbeeld of omdat ze zichzelf niet dun, slank of mooi genoeg vinden met het gewicht dat ze nu wegen. Een “ongezond” gewicht bestaat overigens helemaal niet. Wil je daar meer over weten lees dan vooral deze post eens. En voor de meeste vrouwen is voldoen aan het slanke schoonheidsideaal, simpelweg onmogelijk.  Maar omdat veel vrouwen niet tevreden zijn met hun gewicht, gaan ze proberen dat gewicht naar beneden te krijgen door te lijnen, te diëten of “op te letten”. En dan komt de setpoint theorie goed van pas om uit te leggen wat er dan gebeurt. 

Setpoint theorie

De setpoint theorie houdt in dat ons lichaamsgewicht gereguleerd wordt door een vooraf bepaald of “gewenst” bereik. Dat bereik of die range is voor elk lichaam anders. Val je om wat voor reden dan ook af onder je natuurlijke setpoint gewicht, dan probeert je lichaam door het verhogen van de eetlust en het verlagen van je metabolisme, je gewicht weer naar dat natuurlijke setpoint terug te krijgen. Het metabolisme vertraagt zich dus waardoor je meer energie kunt opslaan. Als een gevolg daarvan kom je weer aan. 

Als je lichaam boven haar natuurlijke setpoint gewicht komt, dan gaat je metabolisme juist omhoog. Je lichaam gaat proberen om de gewichtstoename ongedaan te maken door het metabolisme te versnellen en daardoor meer calorieën te verbranden. Als een gevolg daarvan, val je af. Maar je lichaam kan niet alles wat je meer eet dan je lichaam nodig heeft volledig compenseren. Daarom heeft meer eten dan je nodig hebt (of veel minder bewegen dan je lijf prettig vindt) uiteindelijk vaak wel tot gevolg dat je zult aankomen, al probeert je lichaam dat te voorkomen.

Kun je blijvend afvallen?

En daarmee komen we meteen op een ander punt waar veel vrouwen vragen over hebben. Want kun je dan wel afvallen met een blijvend resultaat als je bent afgevallen? Het antwoord daarop is best complex. De onderzoeksresultaten liegen er namelijk niet om. Zo’n 80 tot 95% van de mensen die afvalt, komt dat afgevallen gewicht ook gewoon weer aan in de loop der tijd. Daarom zeggen we dus ook dat diëten niet werken. Want als jij een dieet volgt, daarop tijdelijk afvalt, maar vervolgens al die verloren kilo ‘s weer aankomt en er zelfs nog een paar extra als bonus ontvangt, dan heeft je dieet dus niet gewerkt.

En toch zien we ook dat er mensen zijn die hun gezondheidsgedrag veranderen, dat wil zeggen die gezonder en gevarieerder gaan eten, minder alcohol gaan drinken en meer gaan bewegen, daardoor afvallen en dat resultaat wel jaren stabiel weten te houden. Hoe kan dat dan? Ook daarbij komt die setpoint theorie weer om de hoek kijken. Want stel dat jij jarenlang een gewicht hebt gehad dat ruimschoots boven jouw setpoint gewicht lag en je gaat iets veranderen aan je relatie met eten, aan je gezondheidsgedrag, aan je eet- en beweegpatroon, dan kan het dus heel goed zijn dat je daarop afvalt en daardoor eindelijk binnen je eigen gezonde setpoint gewichtsrange terecht komt. Binnen die range bevond zich jouw setpoint gewicht. Dat gewicht waarbij jouw lichaam zich het meest prettig voelt. Dat gewicht waarbij jij goed luistert naar je fysieke behoeftes. En deed je dat voorheen dus niet, luisterde je niet goed naar die fysieke behoeftes, at je bijvoorbeeld vanuit beloning, troost of compensatie of had je last van eetbuien, dan is het niet gek dat je jarenlang boven dat gezonde setpoint gewicht hebt gezeten. En door daar dus nu verandering in aan te brengen, kan ook je gewicht veranderen. En kun je dus blijvend een lager gewicht bereiken dan je jarenlang hebt gehad.

Maar de voorwaarde is dus wel dat je voorheen boven dat setpoint gewicht zat. Dat je boven dat gewicht zat waar jouw lichaam zich ook echt prettig bij voelt. Zit je op een goed setpoint gewicht, maar vind jij zelf dat je minder zou moeten wegen, omdat je dat mooier vindt of omdat je denkt dat dat voor je gezondheid noodzakelijk is, dan is de kans dat je gewicht verliest en dit ook blijvend vast kunt houden echt heel erg klein.

Wat is mijn setpoint gewicht?

Er is geen simpele test waarmee je kunt uitrekenen wat je natuurlijke setpoint gewicht is. Je komt daar achter door goed te luisteren naar de behoeftes van je lichaam, in de basis gevarieerd en gezond te eten en regelmatig te bewegen. En het kan dus ook helpen voor je beeldvorming om gewoon eens te kijken naar hoe je eruitzag als kind. Was je toen al wat zwaarder, dan zal je setpoint gewicht naar alle waarschijnlijkheid wat hoger liggen. Was je toen heel mager, dan zal je setpoint gewicht wat lager liggen.

Wat we wel zeker weten is dat als jij je gewicht al langere tijd stabiel houdt, maar daarvoor maximaal 1500 kcal per dag mag eten en 6 keer per week een uur in de sportschool moet staan, dat dat echt niet jouw natuurlijke setpoint gewicht is. En dat als jij je gewicht stabiel houdt, maar daarvoor hele voedingsgroepen uit je dieet hebt geschrapt, stelselmatig je eten moet afwegen zodat je zeker weet dat je het allemaal goed doet en sporten gebruikt om te compenseren wat je te veel hebt gegeten, dat je dan naar alle waarschijnlijkheid ook niet op je gezonde setpoint gewicht zit. In ieder geval is je relatie met eten dan niet gezond. En dat kan echt anders. 

Bij vrouwen die jarenlang een dieet hebben gevolgd of veel hebben geschommeld in gewicht, kan het overigens lang duren voordat het metabolisme weer optimaal werkt en het gewicht weer terugkeert naar het natuurlijke setpoint gewicht. Maar realiseer je vooral dat het gewicht dat jij wellicht voor ogen hebt, een gewicht waarbij je uitgaat van het schoonheidsideaal, naar alle waarschijnlijkheid niet jouw setpoint gewicht zal zijn. Er is maar een heel klein deel van de vrouwen met zo’n laag setpoint gewicht, dat ze voldoen aan het schoonheidsideaal vanuit de media. En gelukkig hoef je ook helemaal niet te voldoen aan dat schoonheidsideaal. Veel liever streef je een gezonde relatie met eten en jezelf na. Dat is zoveel waardevoller. 

.

Ik ben Diana van Dijken – Voedingspsycholoog  Expert in de Psychologie van Eetgedrag en het ontwikkelen van een gezonde relatie met eten en jezelf.

Volg je me al op Facebook en Instagram?