Je kunt geen nieuwssite lezen of je wordt geconfronteerd met de nieuwe cijfers van het RIVM over “overgewicht” en “obesitas”. En voor iedereen die dik of dikker is (en als je mij al langer volgt, dan weet je dat ik die termen neutraal gebruik) kan dat best triggerend werken. Want zoals altijd worden er meteen weer allerlei linkjes gelegd in de artikelen tussen dikker zijn (“overgewicht”) en ziektes, de kosten van de zorg die omhoog gaan en hoe de cijfers alleen nog maar zullen toenemen als “we” niets doen.
Uiteraard is de BMI als uitgangspunt genomen om “overgewicht” te meten (die methode die NOOIT bedoeld is om gezondheid mee vast te stellen en dat ook helemaal niet kan) en wordt benadrukt dat de nieuwste medicatie een manier is om deze cijfers naar beneden te krijgen. De medicatie waarvan grootschalig onderzoek al duidelijk heeft laten zien dat slechts een heel klein deel van de mensen die het gebruiken, dat ook blijven doen vanwege de kosten en de bijwerkingen. En waarvan duidelijk is dat stoppen direct weer leidt tot gewichtstoename. Luister daar vooral meer over in deze geweldige podcast. Alle wetenschappelijke referenties staan in de shownotes.
De stijgende “overgewicht” cijfers onder kinderen, zijn volgens de artikelen de verantwoordelijkheid van de ouders. Want het is aan hen om hun kinderen te helpen een “gezond” gewicht te behalen. Daarbij wordt uiteraard volledig genegeerd dat gewicht veel minder maakbaar is dan wordt voorgeschoteld door de media (en de “experts”) en dat er heel veel factoren zijn die invloed hebben op gewicht. Waarbij armoede en genen nog altijd de grootste invloed hebben. De factoren die niet zomaar te veranderen zijn of überhaupt te beïnvloeden.
Ook de supermarkten krijgen ervan langs, want daar is echt te veel “ongezond” eten te krijgen en de overheid zou moeten ingrijpen.
Voor de verandering is er weer nul aandacht voor het feit dat al die ziektes die zogezegd samenhangen met “overgewicht” en “obesitas” niet causaal aan elkaar gelinkt zijn, maar correlationeel. Dat wil zeggen dat we weliswaar zien dat bepaalde ziektes vaker voorkomen bij mensen met een hoger gewicht, maar dat dat niet wil zeggen dat het hogere gewicht die ziektes veroorzaakt. Dat is simpelweg nooit wetenschappelijk bewezen. Wat wel wetenschappelijk bewezen is, is dat het risico op veel van die ziektes gelijk is onder de verschillende BMI categorieën als mensen voldoende groenten en fruit eten, regelmatig bewegen, niet roken en matig alcohol gebruiken. Kijk vooral dit gratis webinar als je daar meer over wilt weten. Dik zijn is dus niet per definitie ongezond, net zoals dun zijn niet per definitie betekent dat iemand gezond is.
Gewichtsstigma wordt nergens benoemd. Je weet wel dat gegeven dat “we” als maatschappij een negatief beeld hebben bij dikke mensen, veel vooroordelen hebben en dikke mensen zien als minderwaardig, minder slim en ongedisciplineerd. Dat dikke mensen nog altijd worden gediscrimineerd. Zaken waarvan we zien dat die net zo goed gerelateerd zijn aan bepaalde ziektes. En gek genoeg helpen dit soort artikelen niet echt bij het veranderen van die stigma’s.
Dat dikke mensen vaker zorgmijders worden (mede) door deze stigma’s die ook onder artsen enorm hardnekkig zijn, lees je ook nergens terug. Net als het gegeven dat dikke mensen stelselmatig niet de juiste behandeling krijgen als ze om hulp vragen bij een arts. Terwijl dat wel hele belangrijke redenen zijn voor die stijgende zorgkosten waar ze het steeds over hebben. Niet dat er (meer) dikke mensen zijn, wel dat deze mensen vaak veel later bij een specialist terecht komen en dan uitgebreidere behandelingen nodig hebben, dan wanneer ze meteen goed waren geholpen (en niet weer het advies hadden gekregen eerst maar eens af te vallen).
De dieetcultuur en de impact hiervan wordt uiteraard ook niet aangestipt. Want laten we vooral niet benoemen dat 1 van de redenen dat mensen de laatste decennia dikker zijn geworden, is omdat ze massaal aan het lijnen en diëten zijn gegaan. 80-95% van de mensen die afvalt, komt immers weer aan (zie bronnen onderaan dit artikel). Vaak met nog wat extra kilo’s erbij. En niet omdat ze een gebrek aan wilskracht hebben, maar omdat het lijf terugvecht. Omdat elk lijf een eigen veilige en gezonde gewichtsmarge heeft. En ja, die ligt voor heel veel mensen boven een BMI van 25. Vetreserves hebben namelijk ook gewoon een functie. Het is niet voor niets dat de mensen die qua BMI in de categorie “overgewicht” vallen, het langst leven. Als die een flinke griep, longontsteking of kanker krijgen, kan het lijf dat handelen en/of de behandeling aan.
Als we dikker zijn niet zouden veroordelen en medicaliseren, dan zouden veel minder mensen proberen rigoureus af te vallen en een verstoorde relatie met eten ontwikkelen. Dat zou een hoop ellende schelen. Want de kans dat je als jongvolwassene een eetstoornis ontwikkelt is nog altijd vele malen groter, dan de kans dat je diabetes type 2 krijgt. En vrijwel iedereen die afvalt, komt dus na verloop van tijd weer aan. Met alle gevolgen van dien. Want jojo-en wordt nu ook niet bepaald gelinkt aan gezondheidsvoordelen.
En als we gezondheid echt zo belangrijk vinden, dan zouden we als maatschappij op hele andere zaken moeten inzetten. Minder armoede, minder stress, minder gewichtsstigma en discriminatie, minder prestatiedruk, minder “aan staan”. Je weet wel al die andere factoren waarvan we zien dat die samenhangen met allerlei ziektes en mentale problemen.
Het is echt tijd voor verandering, dat klopt. Maar die verandering zou niet moeten gaan over inzetten op medicatie en een suikertax om gewichtsverlies te bewerkstelligen, maar over nuances aanbrengen in deze eindeloze discussie die altijd op hetzelfde uitdraait.
.
Gebruikte bronnen waar geen directe link naar is gebruikt:
Aphramor, L. (2010). Validity of claims made in weight management research: a narrative review of dietetic articles. Nutr J 2010 Jul 20; 9:30. doi: 10.1186/1475-2891-9-30
Rothblum, E.D. (2018). Slim Chance for Permanent Weight Loss. Archives of Scientific Psychology 2018, 6, 63–69.
Madigan, C.D., Pavey, T., Daley, A.D., Jolly, W., & Brown, W.J., (2018). Is weight cycling associated with adverse health outcomes? A cohort study. Preventive Medicine, 108, pp. 47-52.
Montani, J.P., , Schutz, Y., & Dulloo, A.G., (2015). Dieting and weight cycling as risk factors forcardiometabolic diseases: who is really at risk? Obes Rev Feb;16 Suppl 1:7-18. doi: 10.1111/obr.12251.
.
Dit artikel is geschreven door drs. Diana van Dijken. Sinds 2015 werkzaam als Voedingspsycholoog, expert in de psychologie van eetgedrag en het ontwikkelen van een gezonde relatie met eten en jezelf en medeoprichter van Gewichtsneutraal Netwerk Nederland.
.
Volg je me al op Facebook en Instagram?
Deel met je vrienden!
